Adam Mickiewicz
Etyka w obliczu historii. Kierkegaard, Mickiewicz a XXI wiek
Półtora wieku temu duński pisarz, filozof i teolog, Søren Kierkegaard stwierdzał trwały konflikt między historią i etyką. W sporze między racjami historii powszechnej oraz zasadami etyki opowiadał się zdecydowanie po stronie etyki. Współcześnie, w epoce panowania ekonomii i technologii, wartości wymiennych, konsumpcji, rynku, marketingu, reklamy, stosowania strategii i kryteriów globalnych, konkurencji, myślenia kategoriami wskaźników liczbowych i gorączkowej bieganiny warto przyjrzeć się stanowisku oraz argumentom autora Albo – albo.
Zabójczy jad poezji. Iwan Franko i Adam Mickiewicz na rozstajnych szlakach historii
Stosunek Iwana Franki do spraw polskich — mimo prób wyjaśniania go w przeszłości — ciągle rysuje się niejasno. Kształtowały go różnorodne, nierzadko sprzeczne zachowania Franki. Były wśród nich — oprócz gestów przyjaznych — wystąpienia często zaskakujące, nieobliczalne. Należało do nich podjęte mimo przestróg otoczenia opublikowanie artykułu o Adamie Mickiewiczu zatytułowanego wyzywająco Poeta zdrady. Ogłosił go Franko w języku niemieckim pod tytułem Ein Dichter des Verrathes w wiedeńskiej gazecie „Die Zeit” 8 maja 1897 r. Ponad sto lat po tym fakcie wypada raz jeszcze przyjrzeć się temu ze wszech miar niezwykłemu i głośnemu wydarzeniu, które na długi czas zaciążyło na literackich i kulturalnych stosunkach polsko-ukraińskich w Galicji.
Sprawa dialogu w Literaturze słowiańskiej Adama Mickiewicza
Gdy wsłuchiwać się weń uważnie, głos Mickiewicza, wykładowcy w Collège de France, był niezwykle bogaty w różnorodne barwy i odcienie. W paryskich wykładach poświęconych literaturze słowiańskiej był głosem historiozofa poszukującego w dziejach przede wszystkim ich sensu, „prawd żywych”, wskazówek do działania. Był głosem działacza patriotycznego, który — za pośrednictwem odwoływania się do przeszłości ojczystej, do minionej świetności — bronił zajętej przez siebie współcześnie pozycji ideowej oraz starał się wypracować program działania na przyszłość.
Destrukcja ethosu dialogowego w Literaturze słowiańskiej Adama Mickiewicza
W paryskich wykładach Mickiewicza pojawiła się jawna i bezpośrednia polemika z ideą dialogu. Dotyczyła ona niektórych elementów éthosu dialogowego ukształtowanego w epoce i funkcjonującego w niej jako wykładnik postaw filozoficznych i światopoglądowych w szerokim tego słowa znaczeniu. Mickiewicz uznał poszczególne elementy éthosu dialogowego za wyzwanie i zagrożenie dla idei mesjanistycznych i mistycznych, które silniej dochodziły do głosu w prelekcjach od czasu pamiętnej wizyty złożonej mu przez Towiańskiego w lipcu 1841 r. Prawdziwy przełom nastąpił w tym względzie pod koniec 1843 r. w kursie czwartym.
Mickiewicz: kropla romantyzmu i prometejski humanizm
Mickiewicza chcą mieć wszyscy… Dwieście lat po dacie przyjścia na świat poety nie ma końca uroczystościom i obchodom rocznicowym. Mimowolnie przypomina się pytanie współczesnego Mickiewiczowi Norwida Coś ty uczynił ludziom, Mickiewiczu? z pisanego w 1856 roku wiersza, który proroczo zestawiał mizerię tułaczki i śmierci pisarza z blaskiem pośmiertnej sławy oraz z namiętnymi sporami o jego dziedzictwo ideowe i artystyczne, z próbami „podpięcia się” pod to dziedzictwo czy zawłaszczenia go.
Religijność Mickiewicza. Próba fenomenologii egzystencjalno-kulturowej
Religijność Mickiewicza stawia badacza jego pism i biografii przed wieloma trudnymi problemami. Związek poety z chrześcijaństwem uchodzi za oczywistość, ale rzecz wielce komplikuje się, gdy przychodzi odpowiedzieć na bardziej dociekliwe pytania: po pierwsze, co to znaczy, że Mickiewicz był chrześcijaninem (samo określenie „być chrześcijaninem” wciąga nas w labirynt skomplikowanych zagadnień tożsamości religijnej), po drugie, jakiego rodzaju był chrześcijaninem (chrystianizm bowiem jest zjawiskiem historycznie różnokształtnym i rozwarstwionym), po trzecie, kim w aspekcie religijnym poeta był jeszcze ponadto, oprócz tego, że był chrześcijaninem. Trzecie pytanie dotyczy w istocie rzeczy religijności Mickiewicza w jej ogólnym, antropologicznym znaczeniu.