hermeneutyka

Konrad Górski i konteksty teoretyczne (neoidealizm, pozytywizm, hermeneutyka, aksjologia)

Myśl badawcza Konrada Górskiego uderza żywością i bogactwem idei. Okoliczności historyczne — nie zawsze związane wprost z autonomicznym rozwojem nauki i stanem refleksji humanistycznej — sprawiły, że nie znalazła ona w Polsce takiego odzewu, na jaki rzeczywiście zasługiwała. Te wątki teoretyczne, które kontynuowała, uległy częstokroć zerwaniu, konteksty teoretyczne, które były dla niej żywotne, wypadły z obiegu lub zostały zatarte, postulaty i propozycje — częściowo zignorowano. Nie pojawili się również następcy, którzy wiarygodnie i przekonywająco potrafiliby na szerszym forum bronić dziedzictwa tej myśli, dostosowywać je do aktualnego stanu badań, wzbogacać nowymi ideami i odkrywać w nim pomysły dotąd nie wyeksploatowane.

Rozdroża hermeneutyki. Egzegeza — tekst — lektura

Postmodernizm podważył rolę teorii w dociekaniu prawdy o tekście, zresztą podważył również samą ideę „dociekania prawdy” jako wytycznej w obcowaniu z tekstami, z literaturą piękną w szczególności. Teoria przestała być w rezultacie w egzegezie (analizie) czynnikiem nadrzędnym, motywującym (podsuwającym jej pytania, wskazującym kierunki poszukiwań), regulującym i nobilitującym jej działania i osiągnięte wyniki. Zarzuty stawiane teorii głosiły, iż stanowi ona w stosunku do tekstu literackiego i w obrębie sytuacji lekturowo-krytycznej ciało obce, heterogeniczne. Teorie poszukują zazwyczaj dla siebie w tekście kolejnych p o t w i e r d z e ń i z tego względu demonstrują w nim przeważnie to, co było już znane w c z e ś n i e j. Pozostają głuche i ślepe na jego szczególność. Detronizując teorię, postmodernizm wyzwolił interpretację i lekturę.

Hermeneutyka. Teoria interpretacji

Hermeneutyka zajmuje się rozumieniem oraz interpretacją wszelkiego rodzaju wypowiedzi i przekazów znaczących. Skupia się głównie na tym, co one znaczą, jak wyrażają i komunikują znaczenia, jakie okoliczności określają ich odbiór. W szerszym ujęciu bada więc warunki, procesy, sposoby, wyniki i następstwa kształtowania i funkcjonowania znaczeń w sferze dyskursów.