prof. dr hab. Edward Kasperski

(1942-2016)

Z rzeczy świata tego zostaną tylko dwie,
Dwie tylko: poezja i dobroć... i więcej nic...
C. Norwid

dekonstrukcja

Czy Norwid był dekonstrukcjonistą?

Dekonstrukcjonizm w Polsce przestał być wyłącznie teorią, wszedł do praktyki badawczej. Dokonało się to dzięki książce Wiesława Rzońcy Norwid poeta pisma. Próba dekonstrukcji dzieła. Książka ta, głosi angielskie streszczenie, „stanowi pierwszą próbę praktycznego zastosowania metodologicznych założeń dekonstrukcjonizmu w badaniach historycznoliterackich w Polsce”.


Ćwiczenie z dekonstrukcji. Czy interpretacji jest zbyt wiele i czy należy ograniczyć ich różnorodność?

Postmodernizm spotęgował kryzys interpretacji także w nauce o literaturze, nie tylko w krytyce literackiej i dziedzinach z nią spokrewnionych lub ideowo jej bliskich. Zatarł (czy też jedynie osłabił) różnice między krytyką i literaturą, ale też podobnie postąpił z nauką. Zbliżył („zniżył”) ją do nich obu. W nauce odsłonił penetrujące ją od wewnątrz i współokreślające dyskursy krytyczne i literackie (artystyczne), zaś w literaturze — zdolność wchłaniania i asymilowania przez nią dyskursów krytycznych i naukowych. Marzenie o splendid isolation którejkolwiek z tych praktyk okazało się na wyrost, niezgodne z ich zachowaniem faktycznym: jawnym czy potajemnym obcowaniem ze sobą.


Pierwiastek negacji w postmodernizmie. Pokusy i zagrożenia

I postmodernizm, i dekonstrukcjonizm są z istoty swej zjawiskami historycznymi – dynamicznymi, wielokształtnymi i zmiennymi – toteż odpowiadające im nazwy dzielą ich własności. Ich zakresy i wypełniające je treści są płynne, dalekie od wyrazistości, jasności czy jednoznaczności. To samo stosuje się do wzajemnych relacji postmodernizmu i dekonstrukcjonizmu.


Dekonstrukcja romantyzmu

Romantycy z pasją i bezwzględnie negowali poglądy, stanowiska i praktyki poprzedników, co klarownie unaoczniał przyjety stosunek do klasycyzmu, oświecenia, racjonalizmu czy sensualizmu. Podobnie zwalczali alternatywne kierunki współczesne, dezawuując realizm, „szkołę naturalną”, biedermeier, parnasizm. Warto jednakże zauważyć, że nie oszczędzali również samego romantyzmu, nieprzerwanie poddawali krytyce i modyfikowali jego nawarstwiające się w kolejnych okresach stanowiska oraz praktyki.