romantyzm

Perypetie romantycznego podmiotu. Wzlot i upadek

W znanej rozprawie Pojęcie romantyzmu w historii literatury (1949) René Wellek wyróżnił trzy główne cechy romantyzmu europejskiego. Jedną z nich stanowiła wyobraźnia, inną – koncepcja żywej, organicznej natury, jeszcze inną – symbole i mity, kształtujące poetykę i styl utworów poetyckich.

Romantyzm i poprzednicy. Wokół dyskursów prefundacyjnych

Historyczne wyłanianie się romantyzmu stanowi problem i zagadkę, frapujące badaczy od dawna. Romantyzm okazał się bowiem kierunkiem i ruchem, który znacznie wykroczył poza literaturę, objął sztukę oraz niektóre formy obyczajowości. Rozprzestrzenił się stopniowo nie tylko w Europie, lecz także na innych kontynentach, zwłaszcza na terytoriach, które w efekcie kolonizacji przyjęły języki europejskie: angielski, hiszpański, francuski czy portugalski, a tym samym utrzymywały więzi ze Starym Kontynentem oraz zachowały zdolność porozumiewania się z nim oraz wymiany idei i dóbr kulturowych. Toteż ustalenie pierwszeństwa czasu i miejsca pojawienia się („narodzin”) romantyzmu oraz jego ekspansji ma istotne znaczenie poznawcze, nie tylko prestiżowe.

Dekonstrukcja romantyzmu

Romantycy z pasją i bezwzględnie negowali poglądy, stanowiska i praktyki poprzedników, co klarownie unaoczniał przyjety stosunek do klasycyzmu, oświecenia, racjonalizmu czy sensualizmu. Podobnie zwalczali alternatywne kierunki współczesne, dezawuując realizm, „szkołę naturalną”, biedermeier, parnasizm. Warto jednakże zauważyć, że nie oszczędzali również samego romantyzmu, nieprzerwanie poddawali krytyce i modyfikowali jego nawarstwiające się w kolejnych okresach stanowiska oraz praktyki.

Dyskursy romantyków

Właściwą materia książki jest próba rozeznania się w labiryncie, jakie toczyli polscy romantycy, jakie pojawiły się w epoce romantyzmu i jakie jej dotyczyły. Zawarte w książce rozważania komparatystyczne wychodzą fragmentarycznie poza romantyzm polski.