Ukraina

Ukraina jako symbol wolności w poezji romantycznej

Dyskurs wolności należał do najważniejszych składników poezji romantycznej w skali europejskiej, ale w romantycznej poezji polskiej i ukraińskiej XIX wieku uzyskiwał wręcz wyjątkowe znaczenie. Objaśnienia wymaga jednakże struktura tego dyskursu, jak też miejsce w nim Polski i Ukrainy. Rocznicowa okazja skłania, by własności tego dyskursu przedstawić na tle lub w nawiązaniu do twórczości Juliusza Słowackiego. Na wstępie wypada sformułować jednak kilka uwag natury ogólniejszej.

Jewhen Małaniuk i emigracyjne pogranicza kultur. Paralele ukraińsko-polskie

Twórczość emigracyjna stanowiła wspólne doświadczenie literatury ukraińskiej i polskiej XIX i XX wieku. Emigrację polskich pisarzy powodowały warunki, jakie powstały po upadku samodzielnej państwowości polskiej w 1795 roku. Rozbiorom Polski towarzyszył równoległy podział etnicznych ziem ukraińskich między cesarstwo rosyjskie i monarchię Habsburgów, zaś ucisk carski, jednakowo przeciwny narodowym aspiracjom Ukraińców, jak i Polaków, wywoływał także sporadycznie polityczną emigrację ukraińską. Analogicznie potoczyły się w pewnych okresach dzieje Polski i Ukrainy w XX wieku. Jedną z przyczyn pojawienia się politycznej emigracji ukraińskiej było powstanie Ukrainy Radzieckiej w 1918 roku (po części także wcielenie tzw. Ukrainy Zachodniej do Polski w 1920 roku), zaś powodem pojawienia się kolejnej emigracji polskiej — wybuch drugiej wojny światowej, okupacja niemiecka oraz powstanie w 1944 roku Polski Ludowej.

„Brat przeciw bratu”. Konflikty polsko-ukraińskie w literaturze polskiej (uwagi wstępne)

Dzieje etnicznych stosunków wzajemnych, jak wiadomo, obfitują nie tylko w sytuacje współżycia i przykładnej zgody, ale także w konflikty, w tym również konflikty między stronami skądinąd sobie bliskimi, złączonymi wielorakimi pokrewieństwami. Podobnie jak współżycie i zgoda, także konflikty oddziaływały na wzajemne stosunki i wzajemną percepcję, zapisywały się w pamięci bliskich sobie zbiorowości etnicznych, utrwalały się w niej, nierzadko rodziły nieufność i uprzedzenia, które z kolei same w sobie stawały się zarzewiem nowych konfliktów.